İlerleyen teknoloji ve özellikle pandemi dönemiyle birlikte e-ticaret, gerek hızlı erişilebilirliği gerekse sunduğu ürün ve hizmet skalasının genişliği sebebiyle son dönemde hepimiz için vazgeçilmez hale geldi. Elektronik ortamda yapılan alışverişlerin bu denli artması ise kargo sektörünün giderek genişlemesini ve güçlenmesini sağladı. Bu makalemizde kargonun yanlış yere gitmesi (yanlış adrese gitmesi) konusu ele alınmıştır. Öncesinde hepimizin bildiği belli kargo firmalarına ek olarak günümüzde gerek taşeron olarak çalışan gerekse ayrı bir şirket yapılanması şeklinde ortaya çıkan pek çok kargo firması kuruldu. Sektörde çalışan firma sayısının artması, rekabet açısından olumlu olmakla birlikte kargo sürecinde yaşanan pek çok sıkıntıyı da beraberinde getirdi. Bugünkü yazımızda işlenen konuda, “kendi hakkını savunamayan kişinin başkalarının hakkını da gereği gibi savunamayacağı” görüşünü ilke edinmiş biri olarak mağdur doğrudan kendimiz olmakla, başından benzer olay geçmiş başkalarına da faydası olacağı ümidiyle yürüttüğümüz hukuki süreci paylaşmak istiyoruz.
Gönderenin herhangi bir kargo şirketinin şubesine giderek kargosunun belirttiği adrese ulaştırılması hususunda talepte bulunması ve kargo ücretini ödemeyi kabul etmesi; kargo şirketinin ise ödenecek bedel karşılığında TTK md. 850 uyarınca eşyayı varma yerine götürmeyi ve orada gönderilene teslim etmeyi borçlanması ile birlikte taşıma sözleşmesi akdedilmiş olur. Taşıma sözleşmesi herhangi bir şekle bağlı olmadığından, sözleşme TTK md. 856/2 uyarınca tarafların karşılıklı ve birbirine uygun iradeleri ile kurulur. Eşyanın taşıyıcıya teslimi, taşıma sözleşmesinin varlığına karinedir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere taşıyıcının asli edimi eşyayı gönderenin teslim için belirttiği adrese ulaştırmak ve alıcısına teslim etmektir. Taşıyıcının bu yükümlülüğe uymaması halinde sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle sorumluluğu doğacaktır. Uygulamada taşıyıcının bu yükümlülüğüne aykırı davranışının yaygın örnekleri, kargonun yanlış adrese teslimi, kargonun alıcısına eksik teslim edilmesi, kargonun taşıma sırasında kaybolması, kargonun ilgisiz üçüncü kişiye teslim edilmesi, kargonun hasarlı teslim edilmesi şeklinde sayılabilir.
Bugünkü yazının konusu ise özetle, kargonun göndericinin belirttiği adresten başka bir adrese gönderilmesi ve adreste alıcının bulunamaması sebebiyle kargonun tekrar göndericinin bulunduğu yerdeki kargo şubesine iadesi için ekstra kargo ücreti talep edilerek kargo şirketi tarafından göndericinin kargosunun hapsedilmesidir.
Gönderici, kargo şirketine bir kargo teslim ettiğinde uygulamada çoğunlukla göndericiye örneği verilmese de kargo şirketi tarafından elektronik ortamda bir taşıma senedi düzenlenir. TTK md. 875 hükmünde taşıma senedinde bulunması gerekli unsurlar tek tek sayılmıştır. Buna göre kargo şirketi tarafından düzenlenecek taşıma senedi;
a) Düzenlenme yeri ve tarihi.
b) Gönderenin adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi.
c) Taşıyıcının adı, soyadı veya ticaret unvanı ve adresi.
d) Eşyanın teslim alınacağı yer ve gün ile teslim edileceği yer.
e) Gönderilenin adı, soyadı veya ticaret unvanı ile adresi.
f) Gerektiğinde bildirim adresi.
g) Eşyanın türünün olağan işareti ile ambalajının çeşiti ve tehlikeli mallarda bunlara ilişkin mevzuatta öngörülen, diğer durumlarda ise genellikle tanınan işaretleri.
h)Taşınacak paketlerin sayısı, işaretleri ve numaraları.
i) Eşyanın net olmayan ağırlığı veya başka şekilde beyan edilen miktarı.
j) Taşımanın yapılacağı süre.
k) Kararlaştırılan taşıma ücreti ve teslime kadar ortaya çıkacak giderler ile taşıma ücretinin gönderenden başka biri tarafından ödenecek olması hâlinde buna ilişkin kayıt.
l) Teslimde ödemeli taşımalarda teslimde ödeme kaydı ve ödenecek tutar.
m) Eşyanın gümrük ve diğer resmî işlemlerine ilişkin talimatlar.
n) Varsa taşımanın üstü açık ya da örtülmemiş bir araçta veya güvertede yapılabileceğine ilişkin sözleşmeye ilişkin kayıtları içerir. Taşıma senedine tarafların uygun gördüğü diğer kayıtlar da konulabilir.
Taşıyıcı, teslim aldığı kargonun nereye teslim edileceğine ilişkin bilgileri eksiksiz olarak kaydeder ve göndericinin bildirdiği adrese kargoyu teslim eder. Kargonun taşıyıcıya tesliminden sonra ortaya çıkan beklenmedik bir durum sebebiyle gönderici, taşımanın durdurulmasını, kargonun geri getirilmesini, kargonun başka bir varma veya teslim yerine götürülmesini ya da başka bir gönderilene teslim edilmesini istiyor ise, TTK md. 868 uyarınca en geç kargonun teslim yerine ulaştırılması anına kadar taşıyıcıya bildirimde bulunmalıdır. Bu durumda taşıyıcı, işletmesi için sakıncalıysa veya diğer gönderenlerin ve alıcıların gönderileri için bir zarar tehdidini beraberinde getiriyorsa, göndericinin talimatını yerine getirmekle yükümlü değildir. Ancak taşıyıcının buna ilişkin göndericiye bildirimde bulunması gereklidir. Taşıyıcı, göndericinin verdiği talimatın yerine getirilmesi için gerekli ise giderler vs. için uygun bir ücret isteme veya uygulanmasına başlanmasını bir avansın ödenmesi şartına bağlama hakkını haizdir. Eklemek gerekir ki, beklenmedik durum sebebiyle yapılacak değişiklik, eşyanın teslim yerine varmasından sonra meydana gelmiş ise, göndericinin emir, talimat ve tasarrufta bulunma hakkı kalmamakla birlikte, kargonun teslim yerine varması koşulu ile alıcı bu hakları haiz olup, taşıyıcıya gerekli talimatları verebilir. Bu durumda alıcı, tasarruf hakkını kullanarak eşyanın bir üçüncü kişiye teslimini istemişse, bu üçüncü kişinin başka bir alıcı belirleme hakkı yoktur.
Yukarıda taşımaya ilişkin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda belirlenen ana kuralları ortaya koyduktan sonra, bu yazıya konu olayda kargo şirketi, göndericinin kargonun teslim adresinin değişikliğine ilişkin hiçbir emir, talimatı olmamasına rağmen, açıklanamaz şekilde kargoyu teslim adresi olan Ankara iline değil, İstanbul iline götürmüş, burada alıcıya ulaşamadığından bahisle kargonun tekrar göndericinin bulunduğu yerdeki kargo şubesine ulaştırılması için de göndericiden ekstra bir taşıma ücreti daha istemiştir.
TTK md. 883 hükmü uyarınca taşıyıcı, taşıma sözleşmesine aykırı davranışı nedeniyle kusuru ile sebep olduğu zararı TTK md. 880-882 hükümlerine göre karşıladıktan sonra taşıma ücretini de geri verir ve taşıma ile ilgili vergileri, resimleri ve taşıma işi nedeniyle doğan diğer giderleri de karşılar. Ancak, kargonun kısmen ziyaı halinde yapılacak ödemeler TTK md. 880/2’ye göre saptanacak bedel ile orantılı olarak belirlenir ve başkaca zararlar karşılanmaz.
Yukarıdaki hükümler doğrultusunda somut olayda kargo şirketinden, kargoyu göndericiye iade etmesi ve başlangıçta ödenen taşıma ücretini de iade etmesi istenmiş ancak kargo şirketinin taleplerimizi kabul etmemesi ve bir de ekstra kargo ücreti ödenene kadar kargoyu hapsetmesi üzerine Tüketici Hakem Heyetine başvuruda bulunulmuştur(Taşıma ilişkisinden kaynaklı hak taleplerinde başvurulacak hukuki yollara ilişkin “KARGO UYUŞMAZLIKLARI” adlı makalemizi inceleyebilirsiniz). Tüketici Hakem Heyeti gönderici olarak tarafımı haklı bulmuş ve başlangıçta ödediğim kargo ücretinin de iadesine karar vermiştir. Kargo şirketi Tüketici Hakem Heyeti kararına karşı 15 günlük yasal sürede tüketici mahkemesine itiraz hakkını da kullanmadığından karar kesinleşmiş ve bu şekilde kargomu teslim alarak ücret iademi de sağlamış oldum. Bahse konu olaya ilişkin aldığımız Tüketici Hakem Heyeti kararı aşağıda paylaşılmaktadır.
Bu makalemizde kargonun yanlış yere gitmesi konusu ele alınmıştır.
Hakkın azı çoğu yoktur, lütfen tutarı ne olursa olsun hakkınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız yasal yollara başvurmaktan çekinmeyin ve mutlaka alanında uzman bir avukattan destek alın.
AVUKAT CANSU ÖNÇLER
Samsun Barosu