Kargo şirketleri, kargo gönderilerini kabul etmeden önce kimi zaman sorumluluk
belgesi adı altında gönderici müşteriye taşıma sırasında oluşabilecek hasar/ziyadan kargo
şirketinin sorumlu olmayacağını kabul ettiğine ve her türlü zarar ziyandan gönderici
müşterinin sorumlu olacağına ilişkin belge imzalatmaktadır. Bu yazımızda, sorumluluk
belgesinin taşıma sırasında meydana gelebilecek bir hasar/ziya durumunda taşıma şirketinin
sorumluluğu konusunda nasıl bir etki doğuracağı incelenmektedir.
Kargo şirketinin taşıma sözleşmesinden doğan asli edim yükümlülüğü, TTK md. 850
uyarınca eşyayı teslim aldığı haliyle hasar/ziyasız şekilde varma yerine götürmek ve orada
gönderilene teslim etmektir. Taşıma sözleşmesi herhangi bir şekle bağlı olmamakla birlikte,
ileride çıkabilecek ihtilafların çözümünde ispat kolaylığı sağlaması açısından sözleşmenin
yazılı şekilde yapılmasında fayda vardır. Taşıma senedinde bulunması gereken unsurları Kargonun Yanlış Yere Gitmesi başlıklı yazımızda bulabilirsiniz.
6102 sayılı TTK md. 858 “…(2)İki tarafça imzalanan taşıma senedi, eşyanın ve
ambalajının, eşyanın taşıyıcı tarafından teslim alındığı sırada, dış görünüşü bakımından iyi
durumda bulunduğuna ve taşınan paketlerin sayısının, işaretleri ile numaralarının, taşıma senedinde
yer alan kayıtlara uygun olduğuna karinedir; meğerki, taşıyıcı taşıma senedine haklı bir sebeple
çekince koymuş olsun. Çekince, taşıyıcının, kayıtların doğruluğunu denetleyecek, uygun araçlara
sahip olmadığı sebebine de dayandırılabilir.
(3) Eşyanın net olmayan ağırlığı veya başka şekilde beyan edilen miktarı ya da taşınacak
paketlerin içeriği, taşıyıcı tarafından denetlenmiş ve denetlemenin sonucu her iki tarafça imzalanan
taşıma senedine yazılmışsa, bu yazı, ağırlığın, miktarın ve içeriğin, taşıma senedinde yer alan
kayıtlara uygun olduğuna karinedir…” hükmü uyarınca taşıma sözleşmesinin kurulması ve
kargo şirketinin, taşınmak üzere eşyayı teslim alması, teslim alındığı esnada kargo eşyasının
genel anlamda iyi durumda olduğunu ve taşımaya uygun olduğunu kabul ettiği anlamına
gelmektedir.
Göndericinin kargo şubesine teslim edeceği eşya; ambalajı, dış görünüşü itibarıyla iyi
durumda değilse veya içeriği de gözetildiğinde taşıma sırasında hasara uğrayacağı konusunda
taşıyıcıda kanaat uyandırıyor ise, kargo şirketleri çoğu zaman sorumluluk belgesi imzalaması
karşılığında müşterilerin gönderilerini kabul etmektedir. Yalnız göndericinin imzasını taşıyan
sorumluluk belgesinde yer alan “kargonun ezilme, kırılma, evsafının yok olması, bozulma,
kısmen veya tamamen hasarlı hale gelmesinden ve bu nedenle doğabilecek sair zararlardan
kargo şirketinin sorumlu olmayacağını ve anılan tüm bu zararlardan gönderen olarak
tarafımızın sorumlu olacağını kabul, beyan ve taahhüt ederiz.” tarzında genel ibarelerle kargo
şirketi, taşıma sırasında meydana gelebilecek zararlardan doğacak sorumluluğunu bertaraf
etmeye çalışmaktadır.
6102 sayılı TTK md. 854 “(1) Kanunun, taşıyıcıya, taşıma işleri komisyoncusuna ve
faaliyetleri Devlet iznine bağlı taşıma işletmelerine yüklediği sorumlulukların, önceden hafifletilmesi
veya kaldırılması sonucunu doğuran tüm sözleşme hükümleri geçersizdir. Bu hükümlerin, işletme
tüzüklerinde, genel işlem şartlarında, biletlerde, tarifelerde veya benzer diğer belgelerde öngörülmüş
olmaları hâlinde de hüküm aynıdır.” hükmünde açıkça belirtildiği üzere kargo şirketlerinin soyut
ve genel ibarelerle taşıma sırasında meydana gelebilecek zararlardan sorumlu olmayacağına
dair gönderici müşteriye tek taraflı olarak sorumluluk belgesi adı altında imzalattığı belgenin
geçerliliği bulunmamaktadır. Dolayısıyla sorumluluk belgesi imzalatılan gönderinin taşıma
sırasında uğrayacağı hasar/ziya için diğer yasal şartların da bulunması halinde kargo şirketinin
sorumluluğuna gidilebilecektir.
Peki göndericinin teslim edeceği kargo, ambalajı ile vs. taşımaya uygun değilse veya
taşıma sırasında hasara uğrayacağı hususunda kanaat uyandırıyor ise kargo şirketinin
izleyebileceği yollar nelerdir?
- Gönderiyi mevcut haliyle kabul etmeyeceğini gönderici müşteriye bildirebilir,
- TTK md. 858/2 uyarınca teslim aldığı sırada kargoya ilişkin çekincelerini
detaylandırarak bir tutanağa bağlayabilir veya her iki tarafın imzalayacağı taşıma
senedinde bunları belirtebilir.
Belirtmek gerekir ki kargo şirketinin çekince koyduğu kargonun taşıma sırasında hasara
uğraması sebebiyle açılacak davalarda mahkeme, usule uygun şekilde koyulan çekincelerin
haklı bir sebebe dayanıp dayanmadığını ve hasar/ziyanın kargo şirketinin belirttiği
çekincelerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını inceleyecektir. Bu bakımdan kargo şirketinin,
çekincelerini açıkça ve eksiksiz şekilde belirtmesi, bundan kaynaklanabilecek ihtilaflarda
sorumluluğunun doğmaması bakımından elzemdir. Nitekim kargo şirketinin başlangıçta
belirtmediği bir çekince sebebiyle veya başka sebeple taşıma sırasında meydana gelecek
hasar/ziya sebebiyle doğacak ihtilaflarda, hasar/ziyanın kusuru ile meydana gelmediğinin
ispatı kargo şirketinde olacaktır.
AV. CANSU ÖNÇLER
SAMSUN BAROSU